یوسف گرجی بحری1 ، ارسلان همتی2 و رضا مهدوی1
1- عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاوری و منابع طبیعی استان مازندران.
2- کارشناس تحقیقات جنگل، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان.
تاریخ دریافت: 8/3/85
تاریخ تاریخ پذیرش: 11/2/86
چکیده:
تنک کردن از مهمترین عملیات پرورشی جنگل است که هدف آن افزایش رشد و بهبود کیفیت درختان می باشد.
با این هدف، در سال 1368، جنگل 18 ساله کاج تدا به مساحت 5/1 هکتار با فاصله کاشت 2*3 متر در ناحیه پیلمبرای، گیلان (حوزه شرکت شفارود، چوکا) انتخاب و به مدت پانزده سال (1368 تا 1383) تنک ملایم (سه سال یکبار و برداشت 15 درصد از سطح مقطع برابر سینه) و شدید (پنج سال یکبار و برداشت 30 درصد از سطح مقطع برابر سینه) و تیمار شاهد (بدون برداشت) در آن اجراء شد.
چار چوب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار و در هر تکرار دو تیمار تنک ملایم و شدید و یک تیمار شاهد(در کل 12 قطعه نمونه یک هزار متر مربعی) بود.
طی پانزده سال و طبق اصول و مبانی کاربردی علم جنگل شناسی از 1464 اصله درخت، تعداد 725 اصله قطع، حجم یابی و از عرصه جنگل خارج گردید.
یافته های این تحقیق نشان داد که با فاصله کاشت یاد شده، 10ـ 8 سالگی مناسبترین سن برای اجرای اولین تنک کردن می باشد. آزمونهای آماری نشان داد که هر دو شدت تنک اثر یکسان داشتند و میانگین قطر، ارتفاع و سطح مقطع برابر سینه درختان و در نتیجه رویش جنگل را افزایش داده اند.
و تفاوت میانگین ها در هر دو تیمار با تیمار شاهد در سطح 5 درصد معنی دار است. در این مدت بر قطر درختان در تیمار تنک ملایم 68 درصد و تیمار تنک شدید 72 درصد و اندازه ارتفاع به ترتیب 5/53 و 9/56 درصد افزوده شد و به علاوه کیفیت بیشتر درختان از درجه 3 و 2 به درجه یک بهبود یافت. در این تحقیق دو معادله حجم برای درختان جوان و میانسال ارائه شد که برای برآورد حجم درختان کاج تدا در ناحیه مورد بررسی کاربرد دارد.
میانگین رویش حجمی کاج تدا در گیلان با انجام عملیات پرورشی تنک کردن 7/18 متر مکعب در سال برآورد می شود که با مقایسه آن با رویشگاه اصلی در ایالات متحده آمریکا در درجه مرغوبیت خوب تا عالی قرار می گیرد.
در کل و با توجه به سازگاری، زادآوری طبیعی فراوان و مقاومت در برابر آفات و بیماریها، این کاج به عنوان موفق ترین گونه سوزنی برگ برای جنگل کاری در ناحیه جلگه ای گیلان به ویژه زمینهای با خاک سنگین معرفی می گردد تا بخشی از نیاز چوبی کشور تأمین شود.
واژه های کلیدی: کاج تدا ـ تنک کردن ـ رویه زمینی ـ رشد ـ محصول ـ گیلان.
منبع:
فصلنامه علمی ـ پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
جلد 15 شماره 3، صفحه 232 ـ 217، (1386)
