مطالعه عملکرد 9 مبدأ جغرافیایی بلندمازو (Quercus castaneifolia) در غرب استان گیلان

سوران نقشی1 ، تیمور رستمی شاهراجی2 ،
بیت اله امان زاده3 ، محمود دستمالچی4 ،
ذوقعلی سیاهی پور5 و ارسلان همتی5
1ـ دانش آموخته رشته جنگلداری دانشگاه گیلان .
2ـ استادیار گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی گیلان.
3ـ عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان.
4ـ عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور.
5- کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان.
تاریخ دریافت: 8/8/85
تاریخ پذیرش: 13/3/86

چکیده:
تنوع ژنتیکی درون گونه ای ناشی از تنوع جغرافیایی، یکی از عوامل مهم در اصلاح درختان جنگلی است.
بنابراین برای اصلاح هر یک از گونه های جنگلی که در جنگلکاری مورد استفاده قرار می گیرد، مطالعه میزان تنوع ژنتیکی و قابلیت تغییر پذیری آن کاری ضروری است.
گونه بلندمازو که یکی از باارزشترین گونه های جنگلی شمال کشور است به دلیل بهره برداریهای بی رویه به شدت مورد تخریب قرار گرفته است.
برای توسعه و ایجاد جنگلهای دست کاشت این گونه، یکی از مطالعات پایه ای برای اصلاح گونه بلندمازو، مطالعه تنوع جغرافیایی است که در قالب آزمایشهای پرووننس قابل انجام است.
برای انجام این آزمایش، بذر های بلندمازو از 9 منطقه در غرب استان گیلان، جمع آوری شده و در پارسل 5 سری 15 شفارود در یک طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی کاشته شد.
مشخصه های ارتفاع، قطر و زنده مانی برای مقایسه پرووننسها بررسی شد.
این مطالعه نشان داد که بین پرووننسها در مشخصه های فوق اختلاف معنی دار وجود دارد. میانگین رشد ارتفاعی سالانه 9 پرووننس بررسی شده از 24 سانتیمتر تا 43 سانتیمتر بوده است.

4 پرووننس (1، 2، 3 و 9) بهترین رشد ارتفاعی را نشان داده اند. قطر برابر سینه پرووننسها بین 6/0 و 9/1 سانتیمتر بوده و پرووننسهای 1 و 2 و 9 بیشترین قطر برابر سینه را دارا هستند.
نرخ زنده مانی پرووننسهای بررسی شده از 52 درصد تا 86 درصد متفاوت بوده و نتایج تجزیه واریانس نشان می دهد که تفاوت در نرخ زنده مانی در سطح 01/0 معنی دار است.
نرخ زنده مانی کلی آزمایش بیش از 77 درصد است. پرووننسهای 1 و 7 از نرخ زنده مانی پایینی برخوردار هستند در حالی که نرخ زنده مانی بقیه پرووننسها از میانگین کلی زنده مانی (77 درصد) بیشتر است.
پرووننس بره کوه از لحاظ رشد ارتفاعی، قطر و زنده مانی بهترین عملکرد را در بین همه پرووننسها نشان می دهد و می تواند منبع بذر مناسبی برای جنگکاریهای آینده باشد.
واژه های کلیدی: آزمایش پرووننس ـ تنوع ژنتیکی ـ رویش ـ بلندمازو ـ گیلان.
منبع :
فصلنامه علمی ـ پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
جلد 15 شماره 3، صفحه 277 ـ 268 ، (1386)