مزایای کود مرغی؛ از بهبود خاک تا افزایش باردهی محصولات

یکی از طبیعی‌ترین و کامل‌ترین منابع کود کشاورزی، کود مرغی نام دارد. این کود از فضولات مرغ به دست می‌آید و اصلاح ساختار خاک، یکی از مهم‌ترین اثرات آن است. کود مرغی حاوی مقادیر زیادی از نیتروژن، فسفر و پتاسیم بوده و به‌عنوان یک کود مؤثر برای افزایش محصولات کشاورزی مطرح می‌شود. استفاده صحیح از این کود می‌تواند تأثیرات مثبتی به همراه داشته باشد، اما عوارض استفاده نادرست از کود، خطرناک و گاهی جبران‌ناپذیر هستند. با ما همراه باشید تا تأثیر کود مرغی بر افزایش محصول را به طور کامل بررسی کنیم.

معرفی کود مرغی و مقایسه آن با سایر کودها

کود مرغی، متشکل از عناصر مغذی میکرو و ماکرو است و کودی کامل به شمار می‌رود. این محصول دارای نیتروژن، فسفر، پتاسیم کلسیم، منیزیم، آهن، مس، منگنز و روی است. بیشترین ترکیبات موجود در این کود، دارای فواید زیر برای گیاه هستند:

• نیتروژن به رشد ساقه و برگ کمک می‌کند.
• فسفر در ریشه‌زایی و گل‌دهی گیاه نقش دارد.
• پتاسیم بر تنظیم عملکرد سلولی گیاه، تقویت مقاومت در برابر تنش، بهبود کیفیت محصول و تولید میوه و دانه تاثیر می‌گذارد.

کود مرغی نسبت به سایر کودهای حیوانی، ترکیبات شیمیایی متفاوت‌تری دارد. مثلاً در مقایسه حجم یکسانی از کود مرغی و گاوی، کود مرغی فسفات، پتاسیم و ازت بیشتری دارد. میزان نیتروژن این محصول نیز در حدود دو تا سه برابر بیشتر از کود گاوی است. پس این کود نسبت به سایر کودهای حیوانی، بسیار غنی‌تر و مؤثرتر است.

مزایای استفاده از کود مرغی

• بهبود ساختار خاک: کود مرغی دارای مقادیر زیادی از مواد آلی است. این مواد آلی، ساختار فیزیکی و شیمیایی خاک را بهبود بخشیده و منجر به افزایش حاصلخیزی می‌شوند. یکی از موارد بهبود ساختار، افزایش ظرفیت نگهداری آب است. خاک دارای کود مرغی می‌تواند در حدود بیست تا سی درصد آب بیشتری ذخیره کند.
• اصلاح کلی خاک: یکی از تأثیرات مهم کود مرغی، اصلاح کلی ساختار خاک است. کود مرغی می‌تواند کیفیت هر دو نوع خاک سبک‌وسنگین را تا حد زیادی اصلاح کند. استفاده صحیح از این کود، حتی در اصلاح شوری خاک نیز مؤثر است.
• بهبود فعالیت میکروبی: مواد آلی موجود در این کود، یک منبع تغذیه‌ای برای میکروارگانیسم‌های مفید به شمار می‌روند. این میکروارگانیسم‌ها می‌توانند مواد مغذی را با سرعت بیشتری تجزیه کرده و آن‌ها را با فرم‌های قابل‌جذب در اختیار گیاه قرار دهند. یک تأثیر واقعی کود مرغی بر افزایش محصول این است که رشد باکتری‌های مفید را افزایش داده و مانع از رشد باکتری‌های مضر می‌شود.
• افزایش کیفیت و کمیت محصول: کود مرغی با مزایای بی‌شمار خود، به افزایش تعداد و اندازه میوه‌ها کمک می‌کند. این کود همچنین بر روی بهبود عطروطعم محصولات کشاورزی اثر می‌گذارد.
• تقویت ساختار دفاعی گیاهان: تقویت ساختار دفاعی گیاهان از دیگر مزیت‌های کود مرغی است. با استفاده از این کود می‌توان مقاومت درختان و گیاهان در برابر انواع تنش‌های محیطی و بیماری‌ها را افزایش داد.
• کمک به جذب تدریجی عناصر: عناصر موجود در این کود با سرعت پایین تجزیه شده و به‌کندی در اختیار گیاه قرار می‌گیرند. این امر کمک می‌کند تا گیاهان، عناصر مغذی را با سرعت مناسب و بیشترین بازدهی جذب کنند.

مضرات کود مرغی

باوجود فواید و مزایای بی‌شمار، استفاده نادرست یا بیش از حد کود مرغی می‌تواند دارای تأثیرات منفی هم باشد. شوری خاک و آلودگی آب یکی از بزرگ‌ترین مضرات استفاده از کود مرغی به شمار می‌رود. کود مرغی دارای مقادیر زیادی از نیتروژن، فسفر و پتاسیم است. به همین دلیل، مصرف زیاد آن می‌تواند میزان شوری خاک را افزایش دهد. کود مرغی ممکن است در آلودگی منابع آب سطحی و زیرزمینی هم نقش داشته باشد.

مقادیر بالای آمونیاک موجود در این کود می‌تواند منجر به سوختگی ریشه گیاهان شود. همچنین اگر کود مرغی فراوری نشده باشد، میزبان انواعی از بیماری‌ها، میکروب‌ها، قارچ‌ها و تخم علف‌های هرز خواهد بود. احتمال آلودگی کود به عناصر سنگین از جمله سرب، روی و کادمیوم نیز از مواد منفی آن است.

 در نهایت استفاده از آن در هوای گرم ممکن است معایب زیادی داشته باشد. ازت زیادی که در کود مرغی وجود دارد، منجر به تشنگی گیاه شده و سوختگی برگ، ریزش میوه و خسارت به پوندهای زایشی را به همراه خواهد داشت؛ بنابراین ضروری است که هرگز بدون مشورت کارشناس، از این کود در ماه‌های تیر و مرداد استفاده نکنید.

تأثیر کود مرغی بر افزایش محصول

برای درک بهتر اثرات کود مرغی، می‌توان تاثیر آن بر روی محصولات مختلف را بررسی کرد. کود مرغی به‌طور گسترده برای محصولات مختلف از جمله بادمجان، انواع سبزی‌ها، توت‌فرنگی و درخت پسته به کار گرفته می‌شود.

• درخت پسته: استفاده از کود مرغی به روش سطحی یا چال کود برای درختان پسته، روشی مناسب برای تغذیه‌کردن آن‌ها است و درصد پسته‌های ترک‌خورده یا زود خندان را به حداقل می‌رساند. این کود، نقش مهمی در کاهش آلودگی پسته به آفلاتوکسین هم دارد. اگر از روش چال کود استفاده شود، به دلیل پنهان بودن کود در عمق خاک، احتمال رشد قارچ و گسترش آلودگی بسیار کم می‌شود. به‌طورکلی، کود مرغی برای بهبود کیفی و کمی محصول پسته بسیار مفید است.
• بادمجان: کود مرغی غنی از NPK برای رشد رویشی و زایشی انواع گیاهان از جمله بادمجان ضروری است. این کود می‌تواند با تقویت ریشه‌ها، افزایش جذب مواد مغذی و بهبود بافت خاک، به افزایش کیفیت و کمیت محصول بادمجان کمک کند.
• انواع سبزی‌ها: کود مرغی، یکی از بهترین و مناسب‌ترین مواد مغذی برای انواع سبزی‌ها است. این کود نسبت به سایر کودهای حیوانی، مقادیر بیشتری از مواد مغذی دارد و اندازه و طعم سبزی‌ها را بهتر می‌کند.

انواع کود مرغی چیست؟

کود مرغی دارای انواع مختلفی است. کود مرغی تازه، کمپوست شده، خشک (پلت شده) و کود مرغی مایع از مدل‌های پرکاربرد کود مرغی موجود در بازار هستند. کود تازه، دارای مقادیر زیادی آمونیاک و نیتروژن است. اگر این کود را به شکل خام و مستقیم در اختیار گیاه بگذاریم، ممکن است سمیت آمونیاک و مواردی مثل سوختگی ریشه گیاه و در نهایت مرگ آن به وجود بیاید. برای جلوگیری از این عوارض، ضروری است که از کود فراوری و کمپوست شده استفاده شود.

در فرایند تولید کود کمپوست شده، ذرات میکروبی و آلودگی‌ها به حداقل می‌رسند. همچنین این کار به آزادسازی تدریجی مواد مغذی هم کمک شایانی می‌کند و همیچنین میزان آمونیاک کمتری دارد و تاثیر آن بر روی خاک و محصول بسیار بهتر است.

کود مرغی مایع یا شیرابه کود مرغی، یکی دیگر از انواع کود مرغی است. این کود با سرعت زیادی توسط گیاه جذب می‌شود و اثرات فوری دارد و غنی از عناصر مغذی و باکتری‌های مفید است که به تقویت خاک و افزایش توانایی گیاه برای جذب عناصر غذایی کمک می‌کند.

بهترین زمان مصرف کود مرغی

یکی از مهم‌ترین نکات برای مصرف کود مرغی، انتخاب زمان صحیح برای مصرف آن است. بهترین زمان برای مصرف کود فراوری شده در زمین‌های کشاورزی، دقیقاً قبل از کاشت است. استفاده از کود در این زمان، به خاک کمک می‌کند تا مواد مغذی را به‌خوبی جذب کرده و برای رشد گیاه آماده شود.

شکل خشک یا پوسیده کود را می‌توان در طول فصل رشد، برای بهره‌مندی از تأثیر کود مرغی بر افزایش محصول استفاده کرد. کود مرغی مایع نیز می‌تواند در فصول بهار و تابستان و از طریق سیستم‌های آبیاری به گیاهان برسد. در نهایت، استفاده از کود در پایان فصل رشد نیز ایده مناسبی است. این کار به بازسازی خاک و ذخیره مواد مغذی برای فصل بعد کمک شایانی می‌کند.

برای محصولات زراعی از جمله گندم دیم، بهترین زمان مصرف کود مرغی، قبل از کشت است. بهتر است قبل از کشت، خاک و کود را به طور کامل با هم شخم زد تا بذرها در معرض غلظت‌های بالای کود نباشند و احتمال سمیت آمونیاک به حداقل برسد. برای درختان میوه مثل درخت پسته یا گلابی، بهتر است کود مرغی پلت شده یا پوسیده را در فرایند چال کود و در اواخر پاییز، زمستان یا اوایل بهار استفاده کرد. این کار به بهبود بافت خاک و افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید کمک زیادی می‌کند.

میزان مصرف کود مرغی

بهترین میزان مصرف کود مرغی بسته به عوامل مختلفی از جمله سن و نوع درخت یا گیاه، بافت خاک و PH یا شوری آن و نیازهای محصول متفاوت خواهد بود. برای تعیین مقدار دقیق، بهتر است از آزمون تجزیه کود مرغی و آزمون خاک زراعی بهره برد. به‌طورکلی، می‌توان گفت که برای هر درخت پنج تا هفت‌ساله نباید بیشتر از نیم کیلوگرم کود مرغی خشک استفاده کرد. میزان معمول استفاده از کود مایع برای درختان نیز بین یک تا دو لیتر برای هر مترمربع از محل کاشت است.

سخن پایانی

کود مرغی، یک کود ارگانیک کامل و مقرون‌به‌صرفه است که تمام عناصر میکرو و ماکرو را به شکل متعادل در اختیار گیاه قرار می‌دهد. این کود با تأمین مواد مغذی و تقویت ساختار و حاصلخیزی خاک، نقش بزرگی در تقویت ریشه‌زایی، بهبود رشد رویشی و افزایش محصول و بهبود عطروطعم آن دارد. البته برای دستیابی به بهترین تأثیر کود مرغی بر افزایش محصول و دوری از عوارض ناخواسته مثل احتمال انتقال بیماری یا افزایش شوری خاک، باید کود را فراوری کرد. همچنین ضروری است که با مشورت کارشناس، مقدار دقیقی از کود را در زمان صحیح استفاده کرد.